Door Pauline Weseman

Is dit nu het moment het over onze dromen en verlangens te hebben? Terwijl de crises ons om de oren vliegen en we nog bijkomen van de politieke aardverschuiving in ons land? Is het niet naïef te denken dat onze wens, onze inbreng, onze stem een verschil maakt? Misschien voelt het ook wel egoïstisch: wat doet mijn verlangen ertoe terwijl de wereld in brand staat?

En toch is het de tijd van advent, vandaag de eerste zondag in een reeks van vier, tot aan kerst. Een tijd van verwachting, verlangen en hoop. Dit jaar lijkt het niet op een slechter moment te komen. Je kunt het ook omdraaien. Misschien is dit juist het moment het over dromen te hebben, te verlangen naar een betere wereld, een beter leven, voor jezelf en anderen. Voorbeelden genoeg. Terwijl Oekraïne nog wordt platgebombardeerd, maken stadsplanners en architecten al tekeningen om het land te herbouwen. Terwijl polarisatie en armoede toeneemt, bieden vrijwilligers van Huiskamer Goud van Noord in Rotterdam een thuis voor wie er een ontbeert, helpt hen op weg, zet vers fruit op tafel, een luxeproduct tegenwoordig. Wie ziek is, staat ook vandaag weer op, hopend op dat kleine stapje vooruit. Druppels op een gloeiende plaat, water naar de zee dragen. Houd er maar mee op, kun je zeggen.

En toch. Toch houdt de mens er niet zo gauw mee op, blijkt uit vele verhalen. Maria moest zwanger van Jezus een lange reis ondernemen naar haar geboorteplaats om zich te laten registeren. Ze ging toch op weg, hopend op een nieuwe toekomst, niet wetend waar, hoe en of het goed kwam. Verlangen en dromen houden de mensheid gaande, zetten veranderingen in beweging. Zonder dromen blijft alles zoals het was.

Komende adventstijd maken we ruimte voor onze dromen, met steeds een praktische uitwerking voor wie dat wil. We keren naar binnen, naar ons misschien wel ons diepste verlangen. Wat wens je voor jezelf, de ander, de wereld? Drie inspirerende mensen: Liesbeth Woertman, Welmoed Vlieger en Arjan Broers – op een of andere wijze verbonden aan het klooster – gaan je hierin voor, vertellen je over hun verlangen en worstelingen daarmee.

Dromen, hoe doe je dat?
De Aboriginals en andere natuurvolken vormden de inspiratie voor de droomcirkel Dragon dreaming, een methodiek die helpt dromen om te zetten in daden. Opmerkelijk is dat het in eerste fase cruciaal blijkt voluit te dromen, dat toe te laten, te delen met anderen, je niet te laten (af)leiden door beren op de weg of regelzaken: dit gebeurt toch nooit, dit kan ik niet, dit is niet haalbaar. Nee, durf te dromen. Nu misschien wel meer dan ooit. Deze oefening helpt daarbij.

Oefening – Ruimte aan jouw droom
Neem minimaal een kwartier de tijd, langer mag ook. Pak pen en papier en ga zitten op een rustige plek waar je niet gestoord kunt worden. Keer een moment naar binnen, steek misschien een kaarsje aan, lees daarna deze wondervraag en beantwoord hem op papier. Ben je meer visueel ingesteld, teken je antwoord dan uit op een groot vel papier in meerdere kleuren. Of je nu schrijft of tekent, maak het zo concreet mogelijk en gebruik al je zintuigen. Houd je niet in en deel het met een ander.

“Stel dat er vannacht een wonder gebeurt. Vanavond ga je slapen als gebruikelijk, maar als je morgenochtend wakker wordt, heeft zich een wonder voltrokken: je droom over je diepste verlangen is uitgekomen. Je sliep, dus je weet niet wat er in je slaap is gebeurd. Waar zou jij bij het opstaan en in de loop van de dag aan kunnen merken dat je droom is uitgekomen? Wat is er precies anders? Wat voel je? Wat gebeurt er die dag? Wat merken mensen in je omgeving daarvan?

Ik droom van zachtheid, traagheid, mededogen
Ik droom van zachtheid, traagheid, mededogen. Juist in deze tijd. We zijn allemaal deze wereld in geworpen zonder richtingaanwijzer en handleiding. Het is makkelijk om naar anderen, bijvoorbeeld Hamas, te kijken, maar kijk je eigen kwaad en stommiteiten aan. Het lijkt niet zo, maar de zoektocht naar die zachtheid leeft wel in de maatschappij. Het heeft geen plek in de taal; het leeft op het niveau van verlangen. Ik merkte het nadat ik het boek Wie ben ik als niemand kijkt? schreef. Dat werd onverwachts een succes. Ik hoor vaak dat mensen zich erin herkennen. Iedereen wil gezien worden voor wij hij of zij vanbinnen is.

In kloosters, kerken, musea en bibliotheken voel ik mij gezien voor wie ik ben. Dat zijn plekken die losstaan van sekse, klasse en kleur. De bibliotheek in Utrecht is een blije plek voor mij: daar ontmoet en droom ik. Wanneer zit ik anders naast een dakloze? Naast twee giechelende meisjes van vijftien? Daar krijg ik het gevoel: volgens mij is de wereld zo bedoeld. Laatst had ik het bij een eucharistieviering in het klooster. Ik heb zitten janken. Dat sloeg nergens op want het was gewoon een normale viering, maar ik was tot op het bot geraakt doordat de zachtheid in mij aangesproken werd.

Liesbeth Woertman (69) is hoogleraar psychologie, gepromoveerd op het onderwerp lichaamsbeeld. In Dominicanenklooster Huissen komt ze om zelf te leren maar ze geeft zelf ook meerdaagses.

Ik droom van meer innerlijkheid
Als kind vond ik het heel belangrijk wat mijn vader vond van wat ik deed. Vlak voor hij overleed zei hij: ‘Na mijn dood ga je ervaren: nu ga ik het zelf doen’. Ik ontdekte die eigen grond in mij inderdaad heel sterk. Dat kwam ook doordat ik tijdens mijn studie filosofie ongelooflijk geraakt werd door grote denkers als Meister Eckhart, Sören Kierkegaard, Simone Weil en Dag Hammarskjöld. Ik herken iets in hen. Ze geven twijfel en geloof een plaats en stellen vragen in plaats van het aanbieden van antwoorden. Innerlijkheid noem ik dat.

We gebruiken het begrip innerlijkheid weinig, maar het heeft een belangrijke waarde, juist ook voor deze tijd. Innerlijkheid is dat je niet louter door invloeden van buitenaf doet en denkt wat je verteld wordt, maar je juist ook van binnenuit laat vormen en inspireren. Zelf ontdekken, formuleren en begrijpen. Zowel op persoonlijk als maatschappelijk niveau droom ik van meer innerlijkheid. Dat verlangen is er altijd geweest, gaat met mij mee en is nooit af. Soms op een laag pitje doordat ik druk was met mijn werk, maar momenteel neemt het weer toe omdat mijn proefschrift af wil maken. Het thema hiervan is innerlijkheid en politiek.

Welmoed Vlieger (47) is filosoof, spreker en publicist’. In Dominicanenklooster Huissen geeft ze retraites rond de betekenis van filosofische denkers in onze tijd.

Mijn droom is dat we gaan inzien dat alles met elkaar te maken heeft
Mijn droom is dat we gaan inzien dat alles met elkaar te maken heeft. Juist in deze tijd waarin alles is opgedeeld in hokjes waarin we onszelf en anderen vastzetten. Dat geeft vervreemding. Neem nou de natuur, daar maken we ons druk om maar we komen niet verder als we niet inzien dat wijzelf onderdeel zijn van die natuur. Als ik mijn lichaam, inclusief de bacteriën in en op mijzelf, niet eer, heb ik zelf geen leven. Dat geldt in de natuur net zo. Materialisme en individualisme is uitgewerkt, daar moeten we voorbij groeien. De Bijbelse verhalen vertellen voortdurend dat er iets groots gebeurt als het fout lijkt te gaan. Denk maar aan de opstanding van Jezus op de derde dag. Dromen is daarom juist in onbestemde tijden een Bijbelse traditie.

Mijn wens is dat we niet alleen gericht zijn op wat we worden en doen, maar ook op wie we zijn en wat we betekenen. Daarvoor moeten we elkaar helpen en ondersteunen. Ik denk dat als de nood stijgt we wel moeten veranderen, omdat we elkaar dan meer nodig hebben. Voor mijzelf was er een burn-out voor nodig om dit te beseffen. Tot die tijd ontwikkelde ik vooral in mijn hoofd maar toen voelde ik dat mijn lijf ook meedoet in wie ik ben.

Arjan Broers (54) is journalist, pastor van de Dominicuskerk Amsterdam, programmamaker, beheerder van dominicanen.nl en coach. Hij is op verschillende manieren betrokken bij Dominicanenklooster Huissen.

De interviews met Liesbeth Woertman, Welmoed Vlieger en Arjan Broers werden opgetekend door Hanneke van Olst (Plan-ty media).

De overdenking en de opdracht werden geschreven door Pauline Weseman, Journalist, (schrijf)docent en religiewetenschapper Pauline Weseman (1972) geeft in het klooster onder meer de schrijfretraite De zoektocht van mijn ziel.

De illustratie is gemaakt door Nina Minnaar (ninamaakt.nl)

Volgende week: Tweede advent – De hoop verliezen.