Wie last heeft van perfectionistische neigingen zal begrijpen wat Cohen zingt in dit lied. Het zal te maken hebben met angst om te falen, de angst om controle te verliezen en de angst om afgewezen te worden. Cohen had er last van. Eerlijk gezegd heb ik er soms ook last van. Een perfectionistische instelling geeft veel onnodige stress. Je ziet ergens tegen op; dit zal wel misgaan. Je baalt ergens van; dit ging helemaal niet goed. Je perfectionisme zorgt ervoor dat je leven grimmig en angstig is en dat je niet kunt genieten van wat er is. Als je van anderen perfecte resultaten verwacht dan zul je altijd teleurgesteld worden. Want niets en niemand is perfect.
“Ring te bells that still can ring. Forget your perfect offering. There is a crack in everything. That’s how the light gets in“
Niet alle klokken doen het, maar luid de klokken die het nog wel doen. Dan zal je merken dat er voldoende geluid is om gehoord te worden. Hier in Nederland met zijn rivieren zeggen we: je moet roeien met de riemen die je hebt. En dan zal je merken dat je bootje vooruit gaat, al is het langzamer dan je zou wensen. Stop nu maar met dat perfectionisme van je. Het leidt nergens naar toe. Het zit de werkelijkheid in de weg. De werkelijkheid is niet gaaf. In alles zit een barst, een scheur. Aanvaard de gebrokenheid van het leven.
Dit diepe inzicht komt niet uit de lucht vallen. Cohen had mystieke teksten bestudeerd van Joodse schrijvers. Hij was o.a. te rade gegaan bij rabbijn Isaak Luria uit begin 16e eeuw. Die leefde in een tijd van ellende en ballingschap. En tijdens de boeddhistische meditatielessen van Roshi zal hij geleerd hebben om te accepteren dat de werkelijkheid is zoals die is, niet perfect. Cohen had in zijn Anthem iets aangeraakt waar ontelbaar veel mensen voeling mee bleken te hebben. Vandaar dat dit refrein zo populair is geworden. Het is op T-shirts en koffiekoppen gedrukt, er zijn ansichtkaarten van gemaakt en menig filosoof en theoloog heeft het in een wetenschappelijk artikel geciteerd. Ik kwam het o.a. tegen in een boek van Francis Spufford. ‘Anthem’ sluit volgens Spufford aan bij het Christendom, omdat dit geloof zich nuchter en realistisch neerlegt bij een enorme verzameling onvolmaaktheden. “Anthem is voor Christenen vooral een sympathiek verslag van onze trieste orthodoxe leer. (..) Het lied schildert een onvolmaakte kosmos, vol barsten, gedeukt, afgebrokkeld en opgelapt”
Het licht schijnt daar waar de barst zit. Zonder barst komt er geen licht binnen. Een perfect leven is een leven in duisternis. Dan is er geen barst aan. Als iets heel en gaaf is dan ziet het er aan de buitenkant misschien aardig uit, maar de binnenkant is donker en leeg. Het licht kan alleen mijn ziel binnenstromen nadat deze gebroken is. Zo kan het licht erin. Ik herken deze wijsheid.
De vreugde die ik nu ervaar, zat al in de tranen die ik gehuild heb.
Toen ik mijn streven naar succes opgaf nadat ik mislukt was, opende ik mezelf voor nieuw levenslicht. Dit licht was zo mooi en zo sterk, het moest wel van de Allerhoogste komen, denk ik dan. Zou God gewacht hebben tot het moment waarop ik door de knieën ging? Moet een mens eerst breken voordat hij religieus genoemd kan worden?
Tijdens een interview op de Canadese televisie vroeg Barbara Gowdy aan Leonard Cohen: “Wat is het licht?” En Cohen antwoordde: “ Het licht is de capaciteit om je met je ervaring te verzoenen, met je zorgen, met elke dag die aanbreekt. Het is dat inzicht, voorbij elk begrip, dat je in staat stelt te léven en de rampen, de zorgen en de vreugdes te omhelzen die ons gemeenschappelijk lot zijn. Maar dat kan alleen met de erkenning dat er een barst in alle dingen zit. Ik denk dat alle andere visies gedoemd zijn om reddeloos ten onder te gaan. Als iemand een perfecte oplossing aanbiedt, laten we dan onmiddellijk de onvolkomenheden van dat aanbod zien.”
Ik hoop dat lezers ontdekken dat Cohen heel diep gegaan is. Hij daalde af tot in de duistere hoeken van zijn ziel en zocht met behulp van religieuze tradities (vooral zijn eigen joodse traditie) naar zin en betekenis, naar stralen van licht in de gebroken werkelijkheid.
Frank Kazenbroot is gevangenispastor en fan van het werk van Leonard Cohen. In zijn boek ‘Wees lief voor deze ziel’ benadert hij op een toegankelijke wijze de spirituele en religieuze dimensie van Leonard Cohen, zijn persoon en werk. Het boek is uitgegeven bij Abdij van Berne (uitgeverij) www.berneboek.com
Dichter en zanger Leonard Cohen (1934 – 2016) zocht naar een taal die zijn ervaringen als mens in een gebroken wereld verbond met religieuze en mystieke wijsheid. Tijdens deze dagen luisteren we naar zijn mooiste liederen en verkennen we de diepere betekenissen in zijn poëzie.
