Deze prachtige vraag is een uitnodiging tot bezinning én daarmee een geschenk. Dank daarvoor. In mijn overdenken over deze zin, herinnerde ik mij een bijzonder moment dat over de toekomst gaat. Daar begin ik graag mee. Ik was een jaar of 8 of 9 en zat op de basisschool. We kregen de tafels uitgelegd. De tafel van vier vond ik prachtig en de tafel van zeven ingewikkeld. En dat is nog steeds zo! Op enig moment vertelde de leraar, dat we de tafels goed moesten leren, want, en daar komt het: “daar heb je je hele leven plezier van”. Je hele leven, je héle leven…? Ik herinner me nog goed dat ik aan de ene kant de tafels anders ging zien én dat ik mijzelf in een totaal nieuw tijdsbesef plaatste. Tot dan toe was het speelkwartier de verste toekomst, de zomervakantie duurde eeuwig en jarig zijn… dat gebeurde zelden. Er was ineens een heel leven… het maakte me nieuwsgierig en duizelig tegelijkertijd. Nu ben ik 40 en leef in iets minder vage beelden dan toen. Ik ben onderweg.
Toekomst dient innerlijk verlangen
Terug naar vandaag en de zin van Gustavo Gutiérrez. Het woord “hoop’ doet mij vrijwel direct denken aan ‘verlangen’. Verlangen gaat voor mij over een dieper wensen. Verlangen is voor mij niet het missen van iets, maar een bron voor deelnemen aan het leven. Er zijn, mijzelf uitspreken, ergens op afstappen. Het is verre van passief.
Iets verlangen zegt veel over mijzelf en mijn zielenroerselen. En dát hebben en naar leren luisteren is misschien al wel een groot geschenk en uitdaging tegelijkertijd.
Verlangen is een grote gave en vraagt continue oefening
Het winternummer van het tijdschrift Klooster heeft als thema Verlangen. De artikelen hebben mij geleerd, dat je vermogen te kunnen verlangen een grote gave en continue oefening is. Voor mij is het de weg naar binnen, die energie vrij maakt. Hoe zuiverder die weg, los van afleiding, hoe groter de energie.
Ik denk dat het dit is wat de mystica Hildegard von Bingen (12e eeuw) bedoelt met ‘groenkracht’ (Viriditas). Zij bedoelt hiermee het vermogen van de ziel om steeds weer te ‘vergroenen’. Dit gaat over ontkiemen en vitaal zijn. Zij zegt hier over: “De groenkracht van de vruchten zal in hem (de mens) ontspruiten, opdat het licht wordt in zijn ziel”. Prachtig toch? Zij leefde hiernaar. Ze trok erop uit en stichtte zelfs haar eigen klooster. Iets wat in die tijd voor een vrouw heel ongebruikelijk was. Ik vind dat zo stoer en moedig!
Ontvangen zonder oordeel
De toekomst ontvangen als een geschenk lukt mij het beste, als ik mijn oordeel over wat er in en om mij heen wel en niet gebeurt rustig of zacht houd. Want als ik bij voorbaat een oordeel heb over iets, dan had ik blijkbaar een beeld van wat hoort of goed zou zijn en dan zat ik in de vergelijkingsstand. Dat maakt de weg onnodig smal. Ons is niets beloofd of toegezegd, we hebben wel heel veel gekregen. En dat geschenk lijkt meer op een bouwpakket dan een kant en klaar schilderij voor aan de muur.
Zorgvuldig kijken naar de natuur brengt heel veel prachtigs
Al kan ik zeggen, dat zorgvuldig kijken naar bijvoorbeeld de natuur, heel veel prachtigs brengt. Ik mag hier in het klooster zelfs les in geven tijdens de workshops Natuurtekenen en de kunst van het zien.
Het is als die blokkendozen voor kinderen, waar de vormpjes in de deksel uitgespaard zijn. De cilinder past in de cirkel en de kubus in het vierkant. En als je dan opeens een prachtig stuk bouwblok krijgt, dat niet past, dan zou je zomaar kunnen zeggen: “dat past niet, deze hoort niet in dit spel.” Terwijl het juist een groots geschenk kan zijn. In die zin is een verlangen vormvrij. In het dagelijks leven krijgt het vorm. Als Landschapsarchitect weet ik dat voor iedere opgave legio oplossingen zijn. Dat geldt hier, denk ik, net zo.
Vertrouwen op de weg
En als het dan lukt om het oordeel te verzachten, dan kan vertrouwen groeien. Vertrouwen dat je beweegt naar dat wat zinvol is of wat je zinvol kunt maken. Dus je eigen verlangen kennen, helpt je te bewegen, helpt je ruimte te maken.
Dat betekent ook dat verlies een geschenk kán zijn, want er is tijd. Tijd om te rouwen, te bezinnen of om inzichten te krijgen en te groeien. Poeh, dat is nogal wat!
Toen mijn moeder na een lang ziekbed overleed, ik was 16 jaar, zei mijn 6 jaar oudere broer korte tijd later, dat hij die periode niet had willen missen. Ik kan me mijn boosheid nog herinneren. Maar een paar jaar later, begreep ik hem. Als de tijd je is gegeven, kan verlies een geschenk zijn, al is het hard werken. Liefde van naasten en het verzachten van het oordeel daarover kunnen helpen.
Verlangen als motivator voor de dag
Drie jaar geleden ben ik mijn eigen landschapsarchitectenbureau gestart. Ik geef letterlijk vorm aan een verlangen. Of beter gezegd, achter iedere projectmatige vraag ligt een verlangen en die probeer ik te ontrafelen. In projectenland heten het ambities, beleid of programma’s.
Ondernemen, in actie komen, lukt het beste als ik weet waar mijn verlangen of hoop naar uit gaat. Dan komt de motivatie als vanzelf, ben ik niet onzeker en zoek ik contact met mensen die ik nog niet ken. Dan laat ik mijzelf kennen en leer ik de ander kennen. Of daar werk uit komt? Soms wel en soms niet. Dat is vertrouwen en een gevolg waar je maar beperkt invloed op hebt. Trekken of duwen heeft geen zin. Dat geeft ook een soort ontspanning en werkt voor mij.
Hierbij moet ik denken aan een mooie gedicht van Martin Buber (het boekje De Weg van de mens ligt op iedere kloosterkamer):
“Bij zichzelf beginnen, maar niet bij zichzelf eindigen;
van zichzelf uitgaan maar niet naar zichzelf toe streven;
zichzelf zijn, maar niet met zichzelf bezig zijn”.
“Ons is niets beloofd of toegezegd, we hebben wel heel veel gekregen. En dat geschenk lijkt meer op een bouwpakket dan een kant en klaar schilderij voor aan de muur.”
Dit beschrijft voor mij een vorm van dienstbaarheid met eigen kompas in de hand. Het bestaan is een geschenk én uitnodiging tot plaats bepalen.
Eveline de Kock, zelfstandig Landschapsarchitect bij Ruimte Atelier. Vindt inspiratie in de christelijke mystiek en in de verbondenheid met moeder aarde (tekenen, kruidenleer, tuinieren en schrijven).
