Een jaar of acht, negen ben ik. Op de step ben ik naar haar toe gereden, langs het lange spoor, onder het viaduct door, haar woonwijk in. Over brede stoepen langs smalle lege straten zoefde ik naar haar toe. Mijn step tegen de voorgevel, de hoge opstap haar huisje in, mijn hoofd tegen haar warme boezem.

Binnen ruikt het naar zakdoekjes, eau de cologne uit de grote fles met het blauw-met-gouden etiket en kaarsen. Onze-Lieve-Heer staat hoog op zijn driehoekige plankje in de hoek van de kamer, met een brandend waxinelichtje aan zijn voeten en bloemen en kleine doosjes van paarsig glas op gouden pootjes eromheen. Een tekening van Maria aan de wand ertegenover, nog een plankje, kaarsen, bloemen. Een rozenkrans op tafel, naast een verfrommelde witte zakdoek, een kruiswoordraadsel, wat post en een ingelijste foto van een pater in een witte pij, met een rond brilletje en een hoge kuif. Alles is goed. Aan de ronde tafel bij het raam drinken we thee uit dunne kopjes, met daarbij zoals altijd langetjes van Verkade.

Het was in deze setting dat oma mij dat ene, verpletterend eenvoudige liedje leerde: Stil maar, wacht maar, alles wordt nieuw, de hemel en de aarde. Ze zong het voor en ik zong na, gewoon bij de thee. Ze leerde me wel meer kerkliedjes, maar bij deze woorden voelde het altijd alsof ze echt, indringend wilde dat ik dit zou snappen; dat alles nieuw zou worden en dat ik me – stil maar, wacht maar – daarover zelf verder geen zorgen hoefde te maken. Het zou geschieden hoe dan ook.

De eenvoud van die momenten, mijn kindergeest die open en onbevangen begreep dat alles natúúrlijk nieuw zou worden… ik reikhals ernaar nu ik, volwassen geworden, iets op moet gaan schrijven over ‘een nieuwe werkelijkheid’. Want wat is dat? Waar begint die?

Gebrokenheid

Ik ontmoet veel mensen die verlangen naar een ander leven en daarmee naar hun eigen nieuwe werkelijkheid. Ze lopen met grote vragen rond, met dilemma’s die problemen en stress veroorzaken. Er is verzwegen verdriet, er zijn verborgen littekens, onuitgesproken trauma’s. Het idee dat ‘alles nieuw’ wordt, of nieuw zou kunnen worden, is ver weg. Na elke editie van onze retraite Neem de Afslag realiseer ik me weer hoeveel gebrokenheid er is. Hoe gaan mensen op weg naar de verandering waar ze zo naar verlangen? Waar begint een begrip als ‘nieuw’ – is dat in de veranderde vorm die je leven gaat krijgen, of ligt het nieuwe daar nog voor?

Stel, je leeft in een situatie die jou ongelukkig maakt. Het kan aan je relatie liggen, aan je baan of aan je baas. Of je wordt ziek, je huis brandt af, er gebeurt iets ergs met iemand waar je veel van houdt. Of er nu wel of niets iets te veranderen valt aan de omstandigheden, onze gebrokenheid wordt niet veroorzaakt door de situatie, maar door de manier waarop we ermee omgaan.

Onze gebrokenheid wordt niet veroorzaakt door de situatie, maar door de manier waarop we ermee omgaan

Een voorbeeld uit mijn eigen leven betreft mijn werk. Ik ben van nature een schrijver en heb die aanleg jarenlang commercieel gebruikt. Voor een riant honorarium schreef ik teksten voor rijke bedrijven en sprekers die iets wilden vertellen, maar zelf de woorden niet konden vinden. Tot ik besefte dat ik er ongelukkig van werd, dat het me leegzoog om alsmaar naar woorden te zoeken voor het verhaal van anderen, in plaats van voor mijn eigen verhaal. Nadat ik besloten had op te houden met dat soort schrijven, werd het even stil, maar niet heel lang. Al snel kwam er ander werk, dat dichterbij me lag. De betaling was minder vorstelijk, maar het geluk dat het me opleverde is niet in geld uit te drukken.

Een ander voorbeeld, uit een ander leven. De man die ik sprak was eenzaam in een huwelijk dat zich al tientallen jaren voortsleepte. Hij had al vaak geprobeerd om erover te beginnen met zijn vrouw, maar ze was niet zo van het gesprek, elke poging tot contact was gestrand. En nu had ze een ander. Hij besefte dat het tijd was om haar los te laten en vroeg zich af hoe hij dat moest doen. En wat zou er dan daarna gebeuren? Hoe moest het met de kinderen? Uiteindelijk bleek het zijn vrouw niet eens zoveel uit te maken of ze nu wel of niet met hem getrouwd zou blijven en dat was de druppel. Hij vatte moed en zei: ‘Maar dan is het voorbij.’ Zijn vrouw zei: ‘Oké hoor’, en dat was het. Echt gebeurd. Op de dag van haar vertrek had hij een ruimte in zijn borstkas gevoeld die hij vergeten was.

Heelheid

Waar is nu in deze voorbeelden de nieuwe werkelijkheid begonnen? Toen ik andersoortige artikelen ging schrijven? Toen die man na het vertrek van zijn vrouw ineens die ruimte voelde in zijn borst? Nee. Dat waren alleen de zichtbare uitingen van iets wat daarvóór gebeurde. In het voorbeeld uit mijn eigen leven: het besef dat ik de verkeerde dingen aan het schrijven was. In het leven van die man: het moment dat hij wist dat hij zijn vrouw los moest laten. Dat zijn de momenten die de grens tussen oud en nieuw markeren, precies daar staat de mens op een kantelpunt in de eigen geschiedenis. Daar wordt bepaald of je een gebroken leven ingaat of dat je verder zult groeien vanuit de heelheid. Jijzelf bent degene die de keus maakt.

Heelheid is het nieuwe leven, de ‘werkelijke nieuwe werkelijkheid’

De nieuwe werkelijkheid begint in dit verhaal heel veel eerder dan je zou denken. Ze is subtieler en priller dan de grote, zichtbare gevolgen ervan; ander werk, een echtscheiding. Het gaat om vrede sluiten met je leven zoals het is, je niet verzetten tegen het feit dat het beweegt, instemmen met het onverwachte, met mooie én verdrietige dingen. Gebrokenheid ontstaat als er geen instemming volgt na een wijziging van omstandigheden. Heelheid is het nieuwe leven, de ‘werkelijke nieuwe werkelijkheid’. En als je dit moeilijk vindt, weet je dan gerust en gesust, je mag de oude woorden geloven die zeggen dat deze heelheid is weggelegd voor ons allemaal: ‘Stil maar, wacht maar. Alles wordt nieuw.’

Maak kennis met de Retraite ‘Neem de afslag’ door Maria van Mierlo en Marcus Belle.

Communicatieadviseur Maria van Mierlo is cisterciënzer leek. Samen met psycholoog Marcus Belle richtte ze ‘Heb Het Hart’ op, ze begeleiden in Klooster Huissen de retraite ‘Neem de Afslag’.

15 november was Maria van Mierlo te gast bij ‘De verwondering’, In de ‘Boshut’ sprak ze met Annemiek Schrijver onder andere over het loslaten van controle én over de regel van Benedictus. Heeft u de uitzending gemist? Klik dan op DEZE link. Bron KRO/NCRV