‘Elke boom groeit tegelijkertijd in twee richtingen: naar het donker en naar het licht’ – John O’Donohue

‘Ik ben 19 jaar oud als ik de dood ontmoet. Een longembolie in beide longen brengt me even aan de andere kant van het leven. Het beeld van het mooie licht dat ik daar zag, staat voor altijd op mijn netvlies geschreven.’

Als ik deze zin uitspreek, dan voelt het in eerste instantie als een zin uit een ander leven, niet mijn leven. De gebeurtenis bracht mij veel verwarring, die ik pas veel later in mijn leven herkende en erkende. Ze dwong me nieuwe betekenis aan licht in mijn leven te geven. Daar waar het licht altijd stond voor het leven, ontdekte ik dat het ook staat voor de dood. En als ik naar het licht verlang, naar welk licht verlang ik dan? Het licht van leven of het licht van de dood?

Verlangen naar het licht

Wij worden allemaal geconfronteerd met momenten van donker en licht. Deze dualiteit hoort bij ons leven. Wij kunnen geen licht onderscheiden als we het donker niet kennen. Licht en donker gaan hand in hand. Als we het één ontkennen, ontkennen we ook het bestaan van het ander. Als we beide omarmen, kunnen we vanuit de donkerte bij het licht komen.

Wat ik me twintig jaar geleden niet realiseerde, is hoe deze gebeurtenis van grote invloed zou zijn op mijn leven. Ik was jong, aan het begin van mijn studie. De longembolie was een te fixen hindernis. De bijna-doodervaring verstopte zich al spoedig in mijn lijf als een vage herinnering. Het duurde nog ongeveer vijftien jaar voordat ik op onderzoek ging. Ik moest wel. Een burn-out maakte dat ik in de war was. Mijn verlangen naar het licht werd groter, maar het lukte me niet ernaartoe te gaan. Ik was niet meer in staat de schoonheid van het leven vol vast te pakken en die verlammende angst deed me uiteindelijk vastlopen.

Tijdens een sessie vraagt de begeleider me mijn ogen te sluiten. Stap voor stap gaan we terug naar het moment. Detail voor detail, gevoel voor gevoel. Ik ervaar het als het ware opnieuw. Ik ben opnieuw in tranen. Ik voel de eenzaamheid van toen. Maar in tegenstelling tot toen, ben ik nu niet alleen. Mijn begeleider is bij me, en ook een groep van mensen die me dierbaar zijn. Er wordt een nieuwe nieuwsgierigheid geboren.

Levensenergie

In de maanden en jaren na deze sessie ontdek ik hoe ik sinds mijn longembolie in de schaduw van mijn eigen leven leefde. Het is de start van een nieuwe zoektocht. Ik ontdek hoe ik door terug te gaan naar dit moment, waarop de dood zich vol aan me liet zien, uitgenodigd word om voorbij de angst het donker te omarmen en zo bij het licht kom. Hoe in het samenspel van donker en licht de schoonheid van het leven ontstaat. Een ontdekking die mijn levensenergie weer vol doet stromen.

Mijn ontmoeting met het licht wordt de basis van waaruit ik werk

Het is een bron van kracht, inspiratie en rust, die de bedding vormt waarin het verhaal van de ander kan landen. Zij komt als eerst op mijn pad. Ze is midden veertig en afdelingshoofd bij een grote gemeente. Haar breekbare houding en donkere kleding verraden iets van het thema waarmee ze komt. Na een korte kennismaking neemt ze me mee in haar verhaal.

Eindigheid

Het is nog maar kortgeleden dat ze de diagnose kanker heeft gekregen. Ze is hoopvol, in behandeling en in paniek. Ze is niet bang voor de dood, maar de eindigheid van het leven waar ze onherroepelijk mee wordt geconfronteerd nodigt haar uit om de donkere kant van het leven te verkennen. Haar optimisme, energieke levenshouding en tomeloze kracht om te focussen op het positieve hebben haar veel gebracht. De keerzijde is dat dit haar er ook van heeft weerhouden om te gaan met schaduwkanten van het leven.

Hoe ga ik om met deze eindigheid?

Deze nieuwe werkelijkheid, die haar uitnodigt om precies die kanten van het leven te verkennen, heeft haar uit balans gebracht. In het niet weten heeft ze naar mij uitgereikt. Hoe ga ik om met deze eindigheid? Hoe ga ik om met mijn angst? Met de pijn en verdriet van mijn dierbaren? En de fundamentele vragen: wat vind ik belangrijk in mijn leven? Hoe geef ik daar nu en in de toekomst vorm aan?

In liefdevolle nabijheid verken ik met mijn cliënten, deelnemers en anderen die op mijn pad komen het licht. Zij hebben weet van hún licht, definiëren en herdefiniëren het. Soms is het een verlangen, een droom, een wens. En vaak is het een angst, verlies, een nog niet eerder zo in detail aangekeken of naderende dood.

De Herberg van het Dominicanenklooster Huissen vormt sinds oktober 2019 het thuis van De School voor Transitie. De plek waar we ruimte bieden aan mensen, teams en organisaties om te onderzoeken hoe zij hun weg naar het licht kunnen maken, en laten schijnen. Het vervult me met trots en dankbaarheid dat we dit kunnen doen in de Herberg. Een plek waar mensen tijdelijk verblijven, hun licht onderzoeken, om vervolgens weer het pad te vervolgen.

DRAAI!

Ik ren
Ik lach
Ik speel
Het is licht
Ik leef

Het wordt donker
Er is licht
Het licht van leven
Het licht van dood

In het donker
Sterft het licht
Wat rest is schaduw
De schaduw van wat was

Ik ben
Ik denk
Ik voel
In de schaduw van mijn leven
Leef ik voort

Ik vecht
Ik verlang
Verlang om in het licht te staan
Maar koester de schaduw

Leven vraagt bewegen
Vastpakken vraagt loslaten
Van schaduw naar licht
Slechts een beweging
Om de schaduw achter te laten
En in het licht te staan

DRAAI, DRAAI, DRAAI
Stap in het licht
Geniet en maak plezier!

Klaartje van Gasteren, partner in De School voor Transitie. Ze is trainer en begeleider in (persoonlijk) leiderschap, en begeleidt directies, hun teams en individuen in het worden van een secure base voor zichzelf en de mensen waarmee zij werken en leven. Meer over de School voor transitie.

Foto: Betty van Engelen