bezinning, bezieling, beweging

Meditatie in het dagelijks leven

Meditatie als pad volgen

Mijn leraar zei: ‘Er is de meditatie op het kussen en er is de échte meditatie, die in het dagelijks leven’. Is je meditatie iets wat je alleen op het kussen doet, dan blijft het beperkt tot het kussen. Integreer je het in het dagelijks leven, dan penetreert het alle aspecten van je leven. Het hangt ervan af wat je ermee wilt, wat je motivatie is en hoe je dit denkt te gaan realiseren. Heb je helder waarmee je bezig bent?

Er is meditatie en er is meditatie. Er zijn vele methoden en verschillende visies. Waarop is de beoefening gebaseerd? Hoe doe je het? Waarom zou je het doen? En de belangrijkste vraag: Hoe integreer je het in het dagelijks leven?

Pionieren

De meeste van ons zijn op zoek naar rust of naar verbinding. Rust komt echter niet altijd zomaar aanwaaien en met de verbinding komt er vaak allerlei ruis mee waar we niet echt op zitten te wachten. Waarom blijven die gedachten maar komen? Waarom voel ik me niet beter? Ik voel me nog steeds niet vredig?

Waarom houden we het vaak niet vol om regelmatig te mediteren? Omdat we niet goed weten hoe of wat te integreren. Dit is ook niet gemakkelijk. Er zijn immers in onze cultuur en samenleving maar weinig voorbeelden om ons aan te spiegelen. Het ontwikkelen van een bepaald soort nieuwsgierigheid bij dit pionieren is dan ook zeker noodzakelijk.

Waar vertrouw je op?

Zelf mediteer ik al meer dan veertig jaar iedere dag. Aanvankelijk zocht ik rust, want ik werd dol van de discussies en nonsens in mijn hoofd. Ik wilde weten wat waar is en mijn denken scheen me dat niet te kunnen vertellen. Ik voelde me gevangen in vicieuze cirkels en leed aan mijn eigen gedachten, die als vijanden tegen me oprezen. Wat kun je nog vertrouwen als je gedachten onbetrouwbaar lijken? Ik besefte dat zonder innerlijke vrede het leven eindeloze strijd is. Heel vermoeiend. Ik verlangde naar een staat van permanente rust en gelukzaligheid, een natuurlijke high, dat leek me wel wat.

Bijzonder en alledaags

Om eerlijk te zijn, lijkt me dat nog steeds wel wat, maar ik ben er in de loop der jaren wel achter gekomen dat meditatie zo niet werkt. Niet voor mij in ieder geval. Wat sommigen ook mogen beweren, voor mij geldt: ‘Ik kom van ver’. Misschien is het mogelijk om spontaan in licht en liefde op te gaan, maar mijn realiteit is een tikje anders. Ja, er zijn de mooie grote ervaringen. Ik heb les en initiaties gehad van de grootste leraren, vele heilige plaatsen met sterke energieën bezocht en bijzondere meditatie- en psychedelische ervaringen gehad. Wat daarmee echter niet verdwenen is, is het moeten verwerken van de gewone teleurstellingen in het leven. Het alledaagse gedoe, oude pijn en gehechtheden, mijn verwaandheid en illusies, allerlei hele hardnekkige gewoonten waar ik tegenaan loop, mijn opvoeding, hoop en vrees, en de waarheid van het onder ogen komen van het naakte bestaan van wie ik werkelijk ben.

Landen

Je kunt niet je ogen dichtdoen, je vingers in je oren stoppen, je gedachten proberen uit te schakelen en dan hopen dat alles beter wordt. Ik heb het geprobeerd, maar het werkt niet. Je kunt je problemen of waar je tegenaan botst niet weg-mediteren. Dit alles heeft gemaakt dat ik na mijn enthousiaste begintijd niet iedere dag mij in het licht voel baden, alsof ik het gevonden heb en het allemaal weet. Inmiddels ben ik wel geland. Toch is dit voor mij geen reden om meditatie op te geven of om te denken dat het niet zou werken. Integendeel, meer dan ooit besef ik wat het voor me kan betekenen en wat het voor me betekent en hoe het mijn leven, en zoals ik het zie ook mijn sterven, zin geeft. Wat is dat dan?

Opening

In een tijd en maatschappij waarin er zoveel aan ons getrokken wordt, waarin er zoveel afleiding is, en we als het ware voortdurend verleid worden om onszelf en ons leven te vergelijken met dat van anderen en achtervolgd worden door de vraag hoe het eigenlijk zou moeten zijn, of door suggesties hoe het zou kunnen zijn, als we maar ….  Wat een verademing is het dan, wat een opluchting, wat een zegen, dat mij geleerd is door mijn kostbare leraren hoe mijn geest naar binnen te keren, eerlijk in de spiegel te kijken en mijn gelaat te herkennen zonder die vergelijking met alle uiterlijkheden en criteria waar je wel of niet aan zou moeten voldoen. In dat diepe thuiskomen kennis maken met een uitgestrekte innerlijke ruimte is het vinden van een basis van diep vertrouwen, waar compassie is en verwondering en creatief inzicht en overgave en liefde en eenvoud, de ontroering van enkel er zijn, gewaar en aanwezig.

De weg is het doel

En ben je dan in de emoties en de zorgen en de verhalen van alledag het weer eens even kwijt, juist dan is er die herkenning en het inzicht dat daagt, en de humor. Dat noemen ze een pad volgen. Dat je niet denkt dat je er al bent, en dat je niet denkt dat je ergens naar toe moet. Je werkt met dat wat zich nu voordoet. Al het andere is speculatie. Dit is een avontuur. Dit is hét avontuur. Dat houdt niet op. Dat gaat door tot de laatste snik en misschien nog wel verder. Voor mij is dat zinvol, want het is diep, concreet en echt. Het houdt me scherp, zacht en helder. Dwaal ik af, dan kom ik terug. Het opmerken van het afdwalen is niet anders dan het terugkomen, de weg zelf is het omgaan met de weerstanden en de obstakels. Wat doe je wanneer sterke emoties opkomen? Zie je je eigen gewoonten? Loop je tegen vooroordelen aan? Geloof jij je eigen gedachten? En wat doe je als je loopt te klagen of een ander je verwijten maakt? Allemaal sleutelvragen in het dagelijks leven met je geest. Er is geen integratie zonder meditatie, maar ook geen meditatie zonder integratie.

Wat er nu is

Als je dus denkt dat meditatie iets is wat je alleen op het kussen doet, dan zul je er niet verder dan het kussen mee komen. Wil je meer, dan is er de uitnodiging het grote avontuur aan te gaan om te werken met wat er in je geest opkomt, wat zich voordoet in je veld van ervaring, en meer en meer vertrouwd te raken met je natuur, met wie je in werkelijkheid altijd al bent.

Bert van Baar is cultureel antropoloog, life-coach en schrijver. Hij is oprichter van Sky-Heart en geeft reeds 30 jaar les in meditatie en compassietraining. Hij schreef o.a. Boeddhisme in een notendop (2006) en Dalai Lama, wijze van deze tijd (2009). www.sky-heart.org. Hij begeleidt (bijna maandelijks) programma’s in Dominicanenklooster Huissen. In juni, september en december start het Meditatieweekend Het Compassie kompas. In juli, augustus en oktober start de Verdiepingsretraite Het Compassie kompas. Ook gaf Bert eerder de online mini-retraite: In vijf stappen naar compassie en verdiept welzijn.