bezinning, bezieling, beweging

God houdt van diversiteit en volheid

Als ze de deur uit gaan, aan het einde van een intensief en ontspannend weekend met tussendoor diepgaande gesprekken en allerlei levens- en vluchtverhalen, staan mij de tranen in de ogen. Dertig vluchtelingen uit verschillende AZCs in Nederland hebben een paar dagen in De Herberg van het Dominicanenklooster Huissen letterlijk onderdak kunnen vinden. En dat ook nog vlak voor Kerst.

Ze hebben kunnen genieten, relaxen, andere lotgenoten kunnen ontmoeten en ook lol kunnen trappen, zich kunnen uitleven met Afrikaanse dansmuziek en djembé’s, met Zumba dance en met het schilderen van dingen waar ze blij van worden. Ze hebben heerlijk voor elkaar gekookt, gerechten uit eigen land zoals Matoke uit Oeganda met bakbananen, zoete aardappel, koriander en veel chili. Een heel stuk minder flauw dan wat ze in het AZC voorgeschoteld krijgen. Daar mogen ze niet eens zelf koken.

Ze hebben zich vrij kunnen bewegen en buiten kunnen zijn. Ze hebben gewandeld en zijn veilig via ’t Looveer over het water gevaren naar de overkant van de Rijn. Hun vlucht is heel wat langer en gevaarlijker geweest. De overtocht ging in schamele rubberbootjes over de zee. Een enkeling durft dan nu ook niet over te steken, de herinneringen zijn te sterk.

“Wat moet jij nou vanuit Algerije weg vluchten?” kreeg Mohamed te horen. Dat is toch een prachtig vakantieland! Dat wel, maar niet prachtig voor homo’s, vertelt hij mij. Als je geaardheid aan het licht komt, dreigt er een gevangenisstraf van meerdere jaren. Hij heeft gezworven over de Middellandse Zee en heeft acht maanden in het overvolle kamp Moria op Lesbos gezeten. Daarna is hij verder via verschillende landen getrokken om uiteindelijk hier in Nederland te belanden. In het AZC is de bewegingsvrijheid nog steeds beperkt. Elke dag moet je een stempel halen en melden dat je er bent. Je leeft op een krappe ruimte, dicht op elkaar met alle spanningen van dien. Hoe anders dan dit weekend: je hebt je eigen kamer of hoeft hem hooguit met één ander te delen.

Bij het afscheid geef ik Amina een dikke hug: ik zou haar zo graag een oplossing voor haar situatie willen meegeven. “Dit weekend was al een geweldig cadeau en geeft de power om door te gaan. En je kunt in ieder geval voor ons bidden.” Kreeg ik terug. Keer op keer heeft zij, net als de meeste anderen uit de groep, bij de IND asiel aangevraagd om in Nederland te mogen blijven. Want in Sierra Leone is ze als lesbische vrouw niet meer veilig. Ze wordt daar door de samenleving, de kerk, het onderwijs uitgekotst. Ze mag dus niet naar school. In de kerk wordt verkondigd dat homoseksualiteit zonde is. En haar familie heeft haar verbannen, ze is de dochter niet meer van haar ouders. Haar broers en zussen durven daarom geen contact met haar op te nemen.

Het is ook helemaal niet zo makkelijk voor Afrikaanse mensen, voegt ze eraan toe, om over seksualiteit te praten. En dan vraagt de IND je over de kleinste details het hemd van het lijf. Maar keer op keer is ze tot nu nog afgewezen. De IND gelooft haar gewoon niet. En sowieso als je christen bent, ben je niet ook lesbisch of homo. Dat gaat niet samen, vinden ze daar. “Wij hebben niet voor onze geaardheid gekozen. Vrijwillig, als het niet was geweest om te overleven, was ik niet weg gegaan.”

Het is zondag, we zijn zojuist met z’n allen naar de viering in de kloosterkapel geweest. De gasten werden welkom geheten, de vredeswens is rondgegaan, naar iedereen, de communie uitgedeeld zonder aanzien des persoons. Zo kan het dus ook. Tijdens de meet and greet na afloop met als thema ‘homoseksualiteit en geloven’ vroegen de vluchtelingen: wat kunnen wij tegen onze verantwoordelijken die ons veroordelen en verdoemen zeggen – als we al überhaupt met hen in gesprek kunnen gaan, want ze staan op een hoog voetstuk, ver van de gewone gelovigen vandaan? Er zijn aanwijzingen dat je de Bijbel ook anders kunt uitleggen. Steeds maar wordt het voorbeeld van Sodom en Gomorra aangehaald om te bewijzen dat homoseksualiteit niet mag. Maar als er gezegd wordt dat een man niet naast een man mag liggen zoals naast een vrouw kun je dat ook zo zien: als homoseksuele man moet je inderdaad niet naast een man liggen zoals naast een vrouw, want dan zou je jezelf (en de ander) geweld aandoen. Dan luister je niet naar je innerlijke stem en wring je jezelf in allerlei bochten. Ga naast hem liggen als een man die van mannen houdt!

En ook: God is liefde, God is voor diversiteit en gemeenschap. Maar ja, luistert daar de Clerus in Nigeria naar, aan de top van de hiërarchie? Een ander belangrijk Bijbels begrip is gastvrijheid, het opnemen van de vreemdeling als eerste plicht. En als je dan een poosje met de vreemdeling omgaat, merk je vanzelf dat hij of zij zo vreemd helemaal niet is maar oer-menselijke wensen en behoeften heeft zoals jij en ik. Deze notie moeten wij als ontvangende landen en samenlevingen ons aantrekken. Terugsturen gaat dan eigenlijk al niet meer. De Aarde is des Heren en van allen die erop wonen (psalm 24), dus van iedereen en niet van enkelen.

Ook wordt de belangrijke rol van ouders onderstreept: je kind bevestigen dat het goed is, beeld en gelijkenis van God die van diversiteit en volheid houdt, je kind empoweren, desnoods tegen de stroom in gaan, zichzelf als homoseksueel of lesbisch accepteren, zelfvertrouwen opbouwen zodat je anders durft te zijn. Dan kan zelfs de duivel je niet omverwerpen, merkt een Pakistaanse in de discussie op. Maar hoe krijg je ouders zo ver om deze houding aan te nemen ten opzichte van een lesbisch of homoseksueel kind?

Oplossingen hebben we niet. In het klooster kunnen we wel de plek voor zulke weekenden beschikbaar stellen en een vrije ruimte bieden. Iemand opperde om met zijn bisschop te praten en hem de noodzaak onder ogen te brengen dat de kerk in Nederland meer moet omzien naar deze vluchtelingen, solidair met hen moet zijn en hun zaak bij de IND moet bepleiten.


Voor de derde keer kwam dit ontspanningsweekend tot stand, eerder in de zomer 2016 en met Pinksteren 2018 in samenwerking met Stichting Rainbow Nijmegen, dit keer met Stichting Rainbow Den Haag. Deze stichting zet zich in voor lhbt (lesbisch, homo, biseksueel, transseksueel) vluchtelingen. Zij organiseren gespreksgroepen, feesten en benefietdiners voor deze doelgroep of gaan met hen naar ‘roze’ evenementen en demonstraties. Een ander belangrijk element is de juridische advisering en begeleiding van vluchtelingen tijdens de procedure van de asielaanvraag.

PS: Enkele weken later wordt door een aantal behoudende dominees de Nederlandse vertaling van de Nashville verklaring uitgegeven. Daarin wordt beweerd dat de wil Gods homoseksualiteit niet toe laat en mensen van dien geaardheid hierover weliswaar in gesprek mogen gaan, maar zeker niet hun seksualiteit mogen uitleven. Hoe kwetsend en discriminerend is dat wel niet? En hoeveel verschil is er nog met wat de Afrikaanse homovluchtelingen achter de rug hebben? Gelukkig maakte deze verklaring veel commotie en discussie los. In de samenleving en in de protestantse kerk distantieerde zich menigeen ervan.

Martina Heinrichs is feministisch theologe, ze is actief in de Nederlandse en internationale oecumenische vrouwenbeweging, en bestuurslid van de Fellowship of The Least Coin. Martina is werkzaam bij Stichting Dominicanenklooster Huissen.

Kunstwerk “voetreis” door Hieke Meppelink, foto door Betty van Engelen

Reacties (1):

  1. andringa

    19 mei 2019 at 19:03

    ik ken ook die verhalen en het gaat maar door maar door en het stopt niet (helaas!)

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *