Geluk en ongeluk: wat is het en hoe ga je er mee om? En wat leert Jezus ons hierover? Jesse Reith gaat in gesprek met Jakob van Wielink en Sandra Goossens. ‘Vreugde wordt mogelijk als je terneergeslagen en verloren bent en dán een totaal tegennatuurlijke beweging maakt.
Jesse: Jakob en Sandra, wat betekent geluk voor jullie?
Sandra: ,,Geluk gaat bij mij om een beleving die ik in mijn lijf voel. Dan stroomt het, komt er energie vrij en wil ik dansen en bewegen. Voor mij is dat nieuw en niet vanzelfsprekend. Door een paar ingrijpende gebeurtenissen was het voor mij juist vanzelfsprekender dat er vooral verdriet in het leven was. Nu mag geluk er meer en meer zijn. Ik ervaar het soms in kleine dingen, bijvoorbeeld in de auto op weg naar dit gesprek waar ik dankbaar voor ben.”
Jakob: ,,Ik leer hoe belangrijk het is om een onderscheid te maken tussen geluk en vreugde, dat dieper gaat. Geluk is goed, maar verbonden aan tijdelijkheid en dingen die voor een deel maakbaar zijn. Ik kan een appeltaart bakken, wandelen of wielrennen en vervolgens kan ik geluk ervaren. ‘Bliss’, noemen de Engelsen dat soort geluksmomenten. Daarmee doe ik niets af aan de waarde van geluk, maar het kan wel een verslaving worden om maar niet tot je diepere lagen te komen.
Vreugde is duurzamer en betekent weten wie je bent en waar je naar op weg bent. De vraag of je vandaag gelukkig bent is dan minder belangrijk. Vreugde is veel minder afhankelijk van de stormen van het leven. Ons grootste verzet komt voort uit het feit dat we ons niet willen verhouden tot het ongeluk dat er is in ons leven. Hoe groter dat verzet, hoe minder vreugde we ervaren. Een paradox van het leven.”
Jesse: Soms ervaar ik spontaan geluk, vooral als ik zinvol bezig ben met anderen.
Jakob: ,,Ik ontmoette ooit een man die het machtig vond om in zijn eentje weken in de bergen in Canada te wandelen. Een ‘lone trekker’. Hij kreeg een partner en zei toen: ‘Samen kwam er een dimensie bij die ik zelf helemaal niet had kunnen bedenken’. Het geluk ging nóg dieper. Dat zat ‘m in het delen met de ander.”
Sandra: ,,Onlangs ervaarde ik dat ook zo. Na een mooi resultaat op de opleiding kwam ik laat in de avond thuis. Ik was blij, maar merkte ook hoe het gevoel wegzakte naar binnen omdat ik alleen was. Mijn dochters vroegen of ik langs wilde komen om het te vieren. Ik twijfelde, maar heb het toch gedaan. We dronken een biertje en toen ervaarde ik hoe fijn het is om succes met anderen te delen. Ja, ik was diep in de nacht thuis en de ochtend daarna moe, maar dat was het waard.”
Jakob: ,,Dat is een mooie prijs voor het maken van verbindingen in je leven. Ook uit zoveel onderzoek weten we dat helen pas mogelijk wordt als we delen. Deel over je pijn, maar óók je plezier en successen. Doe je dat niet, dan leidt dat uiteindelijk tot overspanning, dat is ongezonde stress. Geluk hangt samen met de beweging om een keuze te maken. De beweging om actief verbindingen aan te gaan.”
Jesse: Jullie hebben allebei veel ervaring met rouw en verlies. Jezus zegt: ‘Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden.’ Wat kunnen jullie met die uitspraak?
Sandra: ,,Het meest verwonderlijke aan mijn werk is als mensen vastlopen in pijn en rouw en dat er dan tóch een verlangen is om verder te gaan. Samen, soms simpelweg in totale stilte of juist met muziek, kan dan een nieuwe ervaring ontstaan die hoop geeft en het vertrouwen om weer ten volste te leven.”
Jakob: ,,Vreugde wordt mogelijk als je terneergeslagen en verloren bent en dán een totaal tegennatuurlijke beweging maakt. Op weg naar Golgotha, de plaats waar Jezus kapotgeslagen aan het kruis werd geslagen, besluit Hij niet op zichzelf gericht te zijn maar op de mensen langs de kant van de weg. Ik oefen dat ook: het licht in mijn leven bereik ik niet als ik mezelf opsluit, maar als ik uitreik naar anderen. Er is geen andere weg. En Jezus gaat mij hier elke dag in voor.”
Sandra: ,,Wat me is bijgebleven is een gesprek dat ik laatst had met een vrouw die haar man is verloren. Ze zei: ‘Goh, bij een geboorte zetten we een ooievaar of bord in de tuin. Waarom mag niet zichtbaar worden dat mensen in rouw zijn?’ Dat vond ik zo’n mooie vraag! Waarom is daar niet meer aandacht voor in onze samenleving, zodat we elkaar tot troost kunnen zijn?”
Jesse: Na tien jaar geef jij, Jakob, het stokje aan Sandra over in de begeleiding van het kloosterprogramma ‘persoonlijk verlies in perspectief’. Ruim vijfhonderd mensen deden daar al aan mee. Wat is de waarde van dat programma?
Sandra: ,,De kracht zit voor mij in het maken van een veilige omgeving met elkaar, waarin alles er mag zijn, ook rouw, verdriet en boosheid. Samen gaan we de diepte in en delen we alle emoties. De plek, het klooster, geeft natuurlijk een extra dimensie aan het programma. De eerste keer dat ik de ochtendviering in de kapel bijwoonde, wat een onderdeel van het programma is, was ik echt ontroerd en verwonderd. Het is prachtig hoe mensen daar samenkomen. Dat is dan ook de uitnodiging die ik doe: laat je steeds opnieuw verwonderen.”
Jakob: ,,Rouwen betekent dat je je herinnert dat je ooit hoopvol was. Samen kunnen we dat vuurtje van hoop weer aansteken om een toekomst mogelijk te maken. Dáár schuilt de vreugde, al is het met vallen en opstaan.”
Jakob van Wielink is internationaal rouwcounselor, auteur en opleider in leiderschap. Hij is partner in De School voor Transitie.
Sandra Goossens is trainer en coach bij De School voor Transitie, waar ze mensen begeleidt in het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap bij verlies, afscheid en rouw.
