bezinning, bezieling, beweging

Empty your boat!

Een oud verhaal van Chuang-Tzu luidt als volgt:

Als een man een rivier oversteekt
en een lege boot botst tegen zijn eigen boot,
dan zal deze man niet erg boos worden,
ook al heeft hij op die dag een slecht humeur.

Maar als hij een man in deze boot ziet,
zal hij naar hem schreeuwen om weg te blijven.
Als het geschreeuw niet wordt gehoord,
dan zal hij opnieuw,
en nog een keer schreeuwen en beginnen te vloeken.
En dat allemaal omdat er iemand in de boot zit.

Maar als de boot leeg was,
zou hij niet schreeuwen en boos zijn.
Als je de rivier van de wereld over steekt,
Leeg dan jouw boot.
Niemand zal je tegenwerken,
Niemand zal je willen schaden.

‘Empty your boat’. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Een aantal voorbeelden uit de dagelijkse praktijk:

Je rijdt op de A12. Je passeert het verkeersbord dat aangeeft dat de snelheidsbeperking van 100 km/h naar 130 km/h gaat. Voor je rijdt een auto. Nog heel lang. Op de linkerbaan, met een krappe 110 km/h. Je vreet je op en wacht tot het moment daar is, dat je de auto kan passeren, eindelijk… om even het hoofd naar rechts te draaien en het obstakel in jouw planning te identificeren. Ah… jij dus die mij dit aangedaan heeft.

Je krijgt nieuwe buren. Die meer dan een half jaar drie spaarzame parkeerplekken in beslag hebben genomen voor wel erg riante bouwwerkzaamheden. De eerste keer dat na alle bouwvakkers de buren zelf verschijnen kijk je nog eens goed. Jullie dus.

Iemand verstoort een rustige meditatie met een wel erg diepe luidruchtige ademhaling. Een medepassagier in de trein lijkt wel vijf minuten nodig te hebben om ‘iets’ uit luid krakend plastic uit te pakken. En altijd weer die blik. Even kijken. Ah, jij dus, die mij dit aan doet.

Deze bovenstaande voorbeelden raken allen aan hetzelfde thema: je hebt ergens recht op. En als je dat niet krijgt, zal iemand hier de schuld van krijgen. Je hebt een plan met het leven, met jouw werk, met jouw dag. En je wenst dat niemand dit plan een strobreed in de weg legt.

De essentie hiervan is dat je jezelf centraal stelt in het waarnemen van alles wat om je heen gebeurt. Alles dat aan je gebeurt en niet bijdraagt aan jouw doel voor dat moment, wordt gelabeld als obstakel. En in alle gevallen waar een mens of wezen gekoppeld kan worden aan dit obstakel, en wanneer is dat niet, wordt de boot gevuld en is er iemand om jouw boosheid op te richten. Omdat jij __ kan ik niet __.

De neiging om datgene wat ons overkomt iemand aan te rekenen, zie ik ook doorlopend in mijn werk als coach en begeleider. Er is altijd eerst die neiging te zien wat de ander deed of niet deed, voordat het zelfonderzoek kan beginnen. Het meest voorkomende voorbeeld hierin is het wijzen richting onze ouders. Waar ze tekort zijn geschoten, waarin ik niet gezien ben, waarin ik niet genoeg heb gekregen. Omdat jullie niet de perfecte ouders waren, is mijn boot nu beschadigd, lig ik niet meer op koers. Ook binnen relaties is er altijd eerst het wijzen naar de ander voor het interne onderzoek en de acceptatie kan plaatsvinden.

Binnen organisaties en teams zijn het veelal de leidinggevenden, het management en het bestuur die de schuld krijgen van de botsing van de boten. Ik ben slachtoffer geworden van jullie wanbeleid. Jullie hebben mij dit aangedaan.

Bovenstaande situaties zijn voorbeelden in de horizontale lijn: ik en de ander. Maar ook in de verticale lijn (ik en het lot, ik en God) gebeurt het vullen van de boot doorlopend. Ik ken zelf in het verwerken van dood en verlies dit thema maar al te goed. Een diep verzet heeft zich in het verleden van mij meester gemaakt. Weigering te accepteren dat het gaat zoals het gaat. Dit had niet mogen gebeuren. Hoe heeft U dit toe kunnen staan. Een vurige woede en hardnekkige betweterigheid maakte zich van mij meester. Een volle aanvaring met de boot met daarin het lot, of het plan van de Almachtige.

Het verhaal van Chuang-Tzu gaat verder en sluit tenslotte af met de volgende woorden:

Wie kan zichzelf bevrijden van prestatie en van roem?
Wie kan afdalen en verdwalen te midden van de massa’s van mensen?
Hij zal stromen als Tao, ongezien.
Hij zal rondgaan zoals het leven zelf.
Zonder naam en zonder huis.
Eenvoudig is hij, zonder onderscheid.
Naar alle schijn is hij een dwaas.
Zijn stappen laten geen sporen na. Hij heeft geen macht.
Hij bereikt niets, heeft geen reputatie.
Omdat hij niemand beoordeelt,
beoordeelt niemand hem.
Zo is de perfecte man:
zijn boot is leeg.

Daar wordt nogal iets gezegd. ‘Zo is de perfecte man: zijn boot is leeg’. Dat klinkt goed. Maar de woorden daarvoor zijn toch wat schrikken. Afdalen en verdwalen? Zonder naam en zonder huis? Eenvoudig en zonder onderscheid? Geen macht en geen reputatie? Dat vindt de persoonlijkheid niet fijn!


Janneke Weelink, coach en begeleider.

Foto: Betty van Engelen

Reacties (1):

  1. Edmee Schepens

    22 maart 2020 at 17:52

    Prachtig dank u wel voor het delen van deze Levens wijsheid.

    Moge WIJ allen in vrede de oever bereiken.

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *