Vergeven is het schoonmaken van je ziel en daarmee het oplossen van een knoop in je maag. Het is belangrijk anderen te vergeven maar ook om jezelf te vergeven, zowel in het klein en in het groot. In dit artikel zal ik beide bespreken.
Jezelf vergeven
– Je hebt het er zomaar uitgeflapt
– Je hebt een hele reep chocola, zo’n dikke, in een keer opgegeten
– Je bent in woede uitgebarsten
– Je hebt een collega een sneer gegeven
– Je bent verliefd op een ander
– Het beeldje is in jouw handen kapot gegaan
– Je hebt het eten laten aanbranden
– Je hebt de waarheid niet verteld
– Je hebt haar er alleen voor laten opdraaien
– Je hebt jouw oude tante niet bezocht
Hoe groter de misser die je gemaakt hebt, hoe groter ook de knoop in de maag die dit oplevert. Uitwissen kun je de misser niet meer, hoe graag je dat ook zou willen. Een constatering die belangrijk is om te maken maar helaas ook niet helpt is: iedereen maakt fouten. Je bent niet de enige. Je zou graag willen dat het relativeren van je fout de knoop zou oplossen, maar dat doet het niet. Wat helpt wel?
Hoe kun je jezelf vergeven?
Als je het gevoel probeert te benoemen, kom je waarschijnlijk uit bij schaamte of schuldgevoel. En als je dit gevoel van nog wat dichterbij bekijkt, zie je dat je het kunt splitsen in twee componenten. De eerste is de schrik van de uitglijder die je gemaakt hebt en de tweede is je eigen aversie. Het is nu juist dit tweede aspect dat de verwerking tegenhoudt.
De goede raad is het voorval emotioneel te incasseren zonder je te verzetten. Dat wil zeggen: de angst of schrik te durven voelen, terwijl je al die gedachten die zeggen: wat stom van mij, wat ben ik toch een …, dat je die gedachten observeert in plaats van je ermee identificeert.
Als je dit doet, zal de emotie en dus de knoop in je maag kunnen oplossen. Daarna zul je kalmeren en word je weer helder. Vervolgens kun je proberen het voorval te repareren.
De ander vergeven
– Hij negeert jou al heel lang
– Je bent ten onrechte beschuldigd
– Je bent afgewezen
– Ze heeft het doorverteld aan je beste vriendin
– Hij heeft je en plein public belachelijk gemaakt
– Je kreeg geen aandacht voor jouw pijn
– Ze heeft jouw kostbare herinnering weggegooid
– Hij heeft met jouw partner staan flirten
– Zij heeft jou als kind geen aandacht gegeven
Hier zul je waarschijnlijk een van deze twee emoties voelen: boosheid of verdriet. Wat essentieel is voor de verwerking van een dergelijk voorval is dat je inziet dat deze twee emoties secundair zijn. Er is een andere emotie aan vooraf gegaan. De eerste emotie is dat we geblesseerd zijn en pijn hebben. Vervolgens worden we boos of zijn we verdrietig. Wil je de emotie kunnen kwijt raken, is het belangrijk je te richten op de deze eerste emotie, op de pijn. Tegelijk zegt alles in je: ik wil dit niet. Ik wil niet dat dit gebeurd is. Net als boven ontstaat uit de mix van deze twee reacties de knoop in je maag.
Hoe kun je de ander vergeven?
Bij wat kleinere voorvallen doe je het volgende:
Je probeert te evolueren van ‘Ik wil niet dat dit gebeurd is’ naar ‘Ik aanvaard de pijn die dit doet, ik geef mijn verzet op’. Dat wil niet zeggen dat je goedkeurt wat er gebeurd is, maar wel dat je aanvaardt dat deze pijn in jou zit. Je zoekt letterlijk de weerstand op die je in je lichaam kunt voelen. Dat kan druk op de borst zijn of een samengeknepen keel. Dit gevoel zelf hoeft niet weg, maar je probeert wel jouw tegendruk op te geven, de klem die je er zelf omheen zet. Daarbij kun je bijvoorbeeld een stevige wandeling maken.
Lopen helpt om een emotie te laten zakken.
Tijdens de wandeling zeg je: ‘Dit deed pijn’ of ‘Ik ben enorm geschrokken’ en tegelijk geef je het verzet op. Daardoor zal de oorspronkelijke pijn kunnen wegebben.
Vervolgens is het goed om het bij de ander aan te kaarten. Wanneer je het zelf al hebt kunnen verwerken, zal dit gesprek rustiger kunnen verlopen.
Oude pijn vergeven
Wanneer het een oude pijn betreft, zal dit alles veel moeilijker zijn. Als je als kind verwaarloosd bent door een van de ouders, als er geweld tegen je gebruikt is, als je seksueel misbruikt bent, hoe kun je dan vergeven?
Dan heeft de pijn vaak een diepe wond achtergelaten. Indien de wond traumatisch is, is het met specialistische hulp vaak nog mogelijk om ook hier tot verwerking te komen.
Hoe vergeef je de ander vervolgens? Ik wil je hiervoor de volgende oefening beschrijven:
Probeer je voor te stellen hoe de persoon onder wie je geleden hebt, zelf als kind was. Wat weet je van zijn ouders en van zijn opvoeding? Vaak zul je vaststellen dat deze persoon als kind ook geleden heeft onder omstandigheden. Was hijzelf verwaarloosd, geslagen of misbruikt? Wat is deze persoon tekort gekomen? Was het liefde? Was het veiligheid? Was het aandacht en waardering? Wat heeft gemaakt dat uit dit kind de volwassene gegroeid is die niet in staat was jou te geven wat je nodig had?
Doe nu je ogen dicht en vul je handen met liefde of aandacht of veiligheid. Visualiseer het kind, die de persoon geweest is waaronder je geleden hebt. Vraag hem zijn handen op te houden. Giet er jouw liefde in.
Doe dit telkens als je met rancune of afkeer aan deze persoon moet denken. Keer op keer schenk je het kind geduldig jouw liefde.
Op deze manier beleef je letterlijk het ver-geven!
In het boek ‘Goed gevoel, emoties als medicijn’ beschrijf ik meer over vergeven. In de workshop Zelfbeeld en emoties die ik regelmatig geef in het klooster is zowel het toelaten van emoties als het komen tot vergeving onderdeel van het programma dat behandeld wordt.
Paul Loomans, zenmonnik, auteur en oprichter van ‘De StressOntknoping’
Kunstwerk “Presence” door Daan Roosegaarde; foto: Betty van Engelen