De reis van de ziel en van het ego

Als een mens geboren wordt komt hij in de wereld van de dualiteit. Zijn taak is om zich te verbinden met de aarde, de wereld en de mensen: de horizontale lijn. En tegelijk heeft hij als spiritueel wezen deel aan het Grotere Geheel, God, het Universum: de verticale lijn.

Over ego en ziel

Het ego vertegenwoordigt het identiteits- en zelfbewustzijnsaspect van een individu. Het is het “ik” of het zelfbeeld dat we hebben, gevormd door onze ervaringen, overtuigingen en sociale interacties. Het ego ontwikkelt zich en is in essentie gericht op zelfbehoud en zelfbescherming. Het speelt een belangrijke rol in het navigeren door de fysieke wereld en het voldoen aan onze basisbehoeften.

Het ego heeft geen enkel idee van de wereld die je niet via de vijf zintuigen kunt zien en aanraken. In tegenstelling tot de ziel is het ego niet ‘hier en nu’, maar ‘daar en dan’.

De ziel wordt vaak gezien als de kern van onze existentie, het tijdloze en spirituele aspect van wie we zijn. Het is onze innerlijke essentie en is verbonden met diepere niveaus van bewustzijn. Associaties zijn: transcendentie, wijsheid, onvoorwaardelijke liefde en hogere doelen. De ziel als een ondeelbaar en tijdloos deel van het individu dat zich verbonden voelt met een groter geheel, zoals het universum, het goddelijke of een hogere macht.

De ziel heeft het grote overzicht, overziet het grotere plaatje der dingen. De ziel is wijs, rustig en in harmonie, maar heeft totaal geen kaas gegeten van hoe de aardse wereld werkt, wat de regels of de gevaren zijn voor het lichaam etc. De ziel kan alleen ‘hier en nu’ zijn.

Ontwikkeling van het ego

Als de ziel al een lange reis achter de rug heeft, ontstaat het ego pas bij de fysieke geboorte. Dat ego ontwikkelt zich en gaat het leven van het individu ‘besturen’, in eerste instantie om de ziel te beschermen. Later kan het zijn dat het ego doorslaat in zijn taak. Wat bedoeld was als bescherming wordt dan als het ware een te krap harnas voor de mens in kwestie. De ziel gaat ondergronds en heeft zijn werking bijvoorbeeld via het onbewuste (dromen!). Voor wie werkt aan zelfbewustzijn, wordt tegen het einde van de levenscyclus de rol van het ego kleiner. En de ziel ‘duikt’ langzaam ‘op’. Bij de fysieke dood sterft het ego, terwijl de ziel weer opgaat in het Grotere Geheel. En dus blijft leven.

Terwijl de ziel ‘is wat het is’, is het ego constant in ontwikkeling. En in elke levensfase van het individu komt een specifieke taak in die ontwikkeling aan de orde. In het begin zal je groei tot volwassenheid sterk worden beïnvloed door omstandigheden, bijvoorbeeld door opvoeding en milieu. Naarmate je ego meer vorm krijgt, worden je eigen keuzes steeds belangrijker. Als bepaalde taken in een fase niet goed uit de verf komen, krijg je die in een volgende fase opnieuw op je bord. Bovendien kom je op kruispunten die je leven een andere wending kunnen geven. Op die momenten word je uitgenodigd om hetzij mee te bewegen, hetzij juist dwars tegen de stroom in te roeien. Zo groeit je bewustzijn over wat het leven van je vraagt en wat bij jou hoort en wat niet.

De ziel als duikboot

Ondertussen loopt er, bewust of onbewust en door alle fases heen, altijd de onderstroom van je spirituele Bron mee. Een anker of ijkpunt, dat je al dan niet in je jeugd is meegegeven. Het kan diep verborgen liggen in jezelf, of meer aan de oppervlakte zichtbaar zijn. De menselijke ziel, zo geloven we, verlangt ten diepste naar de eenheid die eigen is aan deze laag onder het bestaan. Naarmate je verder rijpt in het leven en je je ego meer kunt overstijgen, zul je steeds meer ontspannen en vanuit dit zielsverlangen durven te leven.

Dat samengaan van ego en ziel kunnen we zien in het zogenoemde Duikbootmodel (Miny Potze), ontwikkeld op basis van de psychologie van Erikson.

Uit: In het licht van de schaduw’- Miny Potze

Reflectie op je levensreis

In de retraite ‘Van Kracht tot Kracht – Acht levenstaken van de ziel’ (samen met Maria van Mierlo) reflecteren deelnemers op hun levensreis tot nu toe. De balans wordt opgemaakt wat er in de diverse levensfasen is gewonnen aan wijsheid en vaardigheden èn wat de prijs is geweest die daarvoor betaald moest worden. En we bekijken welke ‘gaten’ in de levensweg alsnog ‘gedicht’ moeten en kunnen worden. Tegelijkertijd houden we m.b.v. meditaties, ademwerk en stilte steeds verbinding met de verticale lijn en het basisvertrouwen ‘dat het goed komt’.

Deelnemers verwoorden het resultaat van de retraite aldus:

“Alsof een kamer vol spullen nu geordend is. De dingen glanzen, het stof is weg. Ik zie en voel nu wat er allemaal is en wat ik heb. Dat is heel positief, veel positiever dan ik dacht.”

“Het klopt echt lucht in mijn levensloop. Het confronteert ook en het geeft inzichten.”