Hoera, er zijn versoepelingen na bijna drie maanden te zijn opgesloten en aan huis te zijn gekluisterd. Het land gaat voorzichtig weer open, stap voor stap. Maar als het mis gaat, kunnen de versoepelingen ook zo weer teruggedraaid worden. Dat is al in Zuid-Korea gebeurd, het eerste land dat na China het virus over zich heen kreeg en het voortvarend aanpakte, waar plaatselijk het uitgaansleven nu toch weer dicht moet, nadat een besmette jongere de kroegen was ingedoken.

Waar moeten de jongeren dan naartoe voor het samenzijn, voor sociale contacten? Ook in mijn woonplaats Nijmegen hangen ze ‘s avonds rond. Dat mag eigenlijk niet en geldt als samenscholing. Grote festivals zijn al helemaal nog niet mogelijk, misschien nooit meer totdat er een vaccin is. Ik zelf was er nooit zo’n fan van, ook niet van de kermis of van de Efteling. Maar de sociale onthouding in kleinere kring – zoals familie, kinderen, koren, kerkvieringen en sportclubs – mag voor mij nu langzamerhand versoepeld worden. Elkaar via het beeldbellen spreken is een mooie methode voor de overbrugging, maar kan niet op tegen de ontmoeting in het echt.

Help!
Nu, hebben de mensen ook weer zin om op vakantie te gaan. De reisbranche heeft een grote omzetdaling achter de rug en wil graag aan de slag gaan om de inkomstenderving een beetje in te halen. Vliegtuigen gaan weer de lucht in. Eerst niet, dan toch wel: Schiphol mag voorzichtig groeien, vliegveld Lelystad gaat wellicht toch open als vertrekpunt van vakanties.

Help, gaan we weer gewoon op dezelfde voet verder? Trekken we geen lering uit deze crisis? Dag schone lucht, dag teruggekeerde vissen in de grachten van Venetië! Waarom moet alles groeien, groter en meer worden? Er is ook een economie van het genoeg van Bob Goudzwaard en Harry de Lange die al uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw stamt. In deze crisis hebben we moeten leren om ons te beperken. En we hebben niet eens een tekort gehad aan de belangrijkste dingen zoals eten en drinken. We kunnen het vliegverkeer best een beetje beperken: niet alle vluchten schrappen, maar wel minder vliegen. En korte afstanden hoeven al helemaal niet per vliegtuig. In hartje Parijs kun je met de trein in minder dan drieënhalf uur komen. Er is een fantastische Eurotunnel en sinds kort ook een directe treinverbinding, de Eurostar, van Amsterdam naar Londen in iets meer dan vier uur.

Naar Berlijn hoef je ook niet met de vliegtuig: de trein doet er een kleine zes-en-een-half uur over. In alle gevallen ben je meteen in het centrum van zo’n stad. Je hoeft niet van het vliegveld nog een tram of bus te pakken en je hoeft niet uren van te voren in te checken. Dus bij elkaar zal het in tijd niet eens zoveel uit maken, zeker niet op korte afstanden. Dan moet er nog wel een beter prijsbeleid komen, zodat de trein kan concurreren met de prijsvechters in de vliegbranche. Daar zijn al enkele voorbeelden van, er wordt aan gewerkt.

Kan deze crisis ons bij het verduurzamen van onze samenleving nog een extra duwtje in de rug geven

En op nieuwe perspectieven wijzen? Er zijn al goede eerste berichten. Er wordt in Brussel bijvoorbeeld veertig kilometer aan fietspaden aangelegd, de binnenstad wordt een soort woonerf, de auto krijgt minder ruimte en mag daar nog maar heel langzaam rijden. Heerlijk en veilig fietsen in een miljoenenstad! Ook in andere Europese steden komt er meer ruimte voor fiets en voetganger. Misschien wordt de drukte in het verkeer sowieso al minder, omdat in veel bedrijven nu gebleken is dat een deel van het werk prima online kan en daarbij ook nog efficiënter is.

Puerto Rico
Ik doe vrijwilligerswerk voor een wereldwijd christelijk vrouwenfonds: The fellowship of the Least Coin. Elk jaar houden we onze bestuursvergadering in een land ergens ter wereld. Ik geniet ervan, maar vind het soms ook wel confronterend: de cultuurverschillen, de economische kloof tussen arm en rijk, de krottenwijken versus de prachtige villa’s van de ‘happy few’. Zo heb ik interessante plekken gezien die ik alleen van de televisie kende, en een band met de mensen gekregen die projecten van levensbelang opzetten voor anderen aan de rand van de samenleving. Hierbij kan het fonds hen ondersteunen.

Alleen al de samenwerking met zo’n twintig vrouwen uit de hele wereld is zeer verrijkend, ieder vanuit een heel andere context en toch ook met dezelfde alledaagse problemen. Hoe zorg ik voor een goede toekomst van mijn kinderen en de komende generatie? Hoe kunnen we vanuit ons christelijk geloof en vanuit humanitair engagement een rechtvaardige samenleving voor iedereen tot stand brengen? Hoe bieden wij het hoofd aan deze coronacrisis, ook in landen waar de gezondheidszorg minder goed is, waar de overheid vanwege beperkte mogelijkheden of corruptie minder hulp kan bieden aan noodlijdende bedrijven en massale werkloosheid nauwelijks kan tegengaan?

Het maakt verschil of je deze vragen in de krant hebt gelezen of rechtstreeks van de betrokkenen hebt gehoord, een levendig netwerk dat mij in de afgelopen jaren naar Zuid-Korea, de Filippijnen, Guatemala en de VS, Slovenië, Thailand en Ghana heeft gebracht. In 2020 gaat de vergadering die gepland was in Puerto Rico vanwege corona niet door, tenminste niet fysiek. Wel op het scherm, wat nog knap lastig gaat worden gezien de tijdsverschillen. Maar goed, zo kan het werk tenminste doorgaan. We hebben het eerder gedaan met een sollicitatieprocedure. Ik wist niet dat zoiets mogelijk is. Het scheelt bovendien ook nog enorm in kosten, die dan weer zinvol aan de projecten kunnen worden besteed. En het is milieuvriendelijker. Gedwongen door corona gaan we over naar een ander beleid. We zullen elkaar ook nog wel in levende lijve ontmoeten, maar niet meer elk jaar. Dus in 2021 – als het hopelijk weer kan – op naar Puerto Rico!

We moeten een pas op de plaats maken, op de rem trappen

Visioen.
Ik hoop heel erg dat deze bijzondere tijden uiteindelijk kansrijke tijden blijken te zijn geweest. Dat we dus lering trekken uit de waarschuwing als effect van het virus. Als rijke Westerse landen zijn we te ver doorgeschoten in onze welvaart en het groeimodel. We moeten een pas op de plaats maken, op de rem trappen. In de afgelopen maanden van de lockdown is gebleken dat dat kan. En dat dit tegelijk ten goede komt aan onze levenskwaliteit en het milieu. Dat in sommige sectoren van de economie banen en bedrijven zijn verloren gegaan, kan tot menselijke drama’s leiden en is vooral een appel aan onze verbeeldingskracht om een andere economie op poten te zetten. En nog meer te werken aan duurzame energiebronnen, duurzaam toerisme, en de menselijke maat van arbeid in een rechtvaardige samenleving.

Ben ik naïef als ik deze hoop, dit visioen uitspreek? Ik weet wel dat er velen met mij zijn die deze crisis als kans voor de toekomst zien.

Martina Heinrichs, theologe en programmacoördinatrice. Martina begeleidt door het jaar heen diverse programma’s en retraites.

Op 4 juli j.l. begeleidde Martina samen met Sanneke Kop een online mini retraite vanuit het Dominicanen klooster Huissen: tijd voor jezelf, tijd voor dankbaarheid. U kunt deze terugkijken.