“Contact maken begint ver vòòr de woorden, alleen al met het ‘er zijn’”

Op een kalme februari-ochtend, met uitzicht op het vroege voorjaar in de kloostertuin, zitten 6 hospice vrijwilligers en trainer Anne Goossensen in een kring in de Dominicuszaal. Het is de tweede (en laatste) dag van de training ‘Zien en Zijn’. Deze training is de eerste van de vier sessies in de verdiepingsreeks over thema’s rond het levenseinde.

De deelnemers reflecteren op de vorige dag, die bestond uit theorie, praktijkoefeningen, de stilte en juist de drukte opzoeken, en een klankschaalworkshop in de avond. Een van de deelnemers brengt een gedicht over ubuntu in, wat precies blijkt aan te sluiten bij het thema van vandaag.

Kern van het ‘zien en zijn’: het Andere van de ander toe durven laten. Over het begrip ‘de kwetsbare ander’ dat veel gebruikt wordt in het denken over de zorg zegt Anne “dat is natuurlijk gek, alsof jijzelf niet kwetsbaar bent”.

‘Zien en zijn’, zegt Anne, zijn zulke subtiele vaardigheden, leren hierover gaat het beste door casuïstiek te bespreken, met elkaar te reflecteren. Zo bevorder je goed leren kijken. We kunnen het niet over dit onderwerp hebben zonder ons eigen ongemak aan te durven gaan. Schuld en schaamte zijn vlaggen van dit ongemak, ze staan het goed zien van de ander in de weg.

Na de reflectie is het tijd voor een oefening. Om de beurt nemen de vrijwilligers plaats in het midden van de cirkel, terwijl hun groepsgenoten om hen heen in stilte een serie armbewegingen maken. De bewegingen blijken door iedereen anders te worden ervaren, van beschermend tot gesloten, van fijn tot verstikkend. “Ik voel een heel verhaal” wordt er gezegd, “alsof ik wortels in de grond had, zo sterk voelde ik me”.

Trainer Anne vervolgt de oefening met een stuk theorie. “Contact maken begint ver vòòr de woorden, alleen al met het ‘er zijn’. Het is interessant welke kleuring je vervolgens aan je ervaring geeft. We vormen ons een beeld van de ander op basis van eerdere ervaringen en kennis: ons interne referentiekader. Maar door de ervaring en daarmee de ander in een hokje te stoppen, zie je niet de hele persoon. Het werk van ‘zien en zijn’ zit ‘m er in om dit om te draaien. Enerzijds met bewustwording van dit proces en aan de andere kant door het besef dat de ander meer is dan wat je tot nu toe van hem of haar hebt begrepen.”

Levenseinde, Zien en zijn’ maakt deel uit van de verdiepingsreeks over thema’s rond het levenseinde. Dit jaar staan de volgende verdiepings-tweedaagsen gepland:

Publicatie ‘Zien en zijn’ gratis downloaden

De publicatie ‘Zien en Zijn’ onderzoekt de geleefde ervaring van vrijwilligers die werkzaam zijn in het hospice en de waarde die zij toevoegen aan de zorg rondom het levenseinde. In het boekje komen vrijwilligers aan het woord en wordt theoretische verdieping gegeven. Tenslotte biedt het handvatten voor reflectie op de praktijk van het ‘Er zijn’. Een aanrader voor iedereen met interesse of ervaring in de zorg in de laatste levensfase.